Wiadomości
serce.katolik.bielsko.pl

Św. Aleksy (Aleksy Boży)

Spis treści (wystarczy kliknąć i od razu przejść do danego miejsca w artykule!):
Życiorys ||
Bazylika św. Aleksego w RZYMIE na Awentynie ||
Legenda o św. Aleksym ||
Aleksy Boży (jeszcze o życiu) ||
Miejsca kultu w Polsce (dzisiaj) ||
          TUM - archikolegiata NMP i św. Aleksego ||
          PŁOCK - Nowe Trzepowo ||
          OPOLE ||
          PONIKIEW ||
          PRZEDBÓRZ ||
          OLEKSIN ||
                         Św. Aleksy - metropolita Kijowa i Wszechrusi ||

Święty Aleksy - 17 lipca
Życiorys

Do początku

Według syryjskiego tekstu z V wieku św. Aleksy był Rzymianinem z bardzo zamożnej rodziny rzymskich patrycjuszów: Eufemiusza i Agle. W dniu swego ślubu potajemnie opuścił dom i udał się z pielgrzymką do Ziemi Świętej. W Edessie miał być żebrakiem. Żył tam z jałmużny. Budował wszystkich niezwykłą pobożnością. Dzielił się z ubogimi wszystkim, co mu tylko zbywało.
Następnie powrócił do Rzymu i nie rozpoznany przeżył 17 lat w maleńkiej celi pod schodami rodzinnego domu. Życie spędził na modlitwie i nawiedzaniu sanktuariów rzymskich. Po śmierci znaleziono w jego ręku kartkę z opisem życia. Według legendy jego śmierć miały zwiastować dzwony wszystkich świątyń Wiecznego Miasta.
W pogrzebie miał wziąć udział sam Ojciec święty i cały Rzym. W jego życiorysie przemieszana jest tradycja z legendą.
W średniowieczu św. Aleksy był bardzo popularną postacią w Europie i Północnej Afryce. Patron licznych zakonów, a także ubogich, pielgrzymów, wędrowców, żebraków. Orędownik podczas trzęsienia ziemi, suszy, złej pogody, w czasie epidemii i plag. Powstały nawet rodziny zakonne pod jego patronatem: bracia aleksjanie, siostry aleksjanki (w. XIV), Kongregacja Sióstr Najświętszego Serca Jezusa i Maryi (w. XIX).
Domniemany dom św. Aleksego miał stać w Awentynie. Tam też wystawiono w średniowieczu klasztor benedyktyński i kościół pod wezwaniem św. Aleksego (w. X). Obecna bazylika św. Aleksego pochodzi z w. XVII i należy do najpiękniejszych kościołów rzymskich.
Św. Aleksy był ulubioną postacią w średniowiecznej literaturze i w sztuce scenicznej. Poemat o św. Aleksym jest jednym z najstarszych zabytków języka we Francji. Pojawia się również wcześnie m. in. w tekstach niemieckich i polskich - "Legenda o św. Aleksym" (XV w.).

W ikonografii św. Aleksy przedstawiany jest w ubiorze pustelnika lub pielgrzyma, czasami jako postać leżąca pod schodami. Atrybuty: księga, kij pielgrzyma, schody, zwój.

Bazylika św. Aleksego w RZYMIE na Awentynie

Do początku

Legenda o św. Aleksym

Do początku

Najstarsza polska wersja legendy o świętym Aleksym zachowała się w kopii sporządzonej około połowy XV wieku (zabytek przechowywany jest obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie). Brakuje w niej zakończenia opisującego lamentacje rodziny i pogrzeb świętego ascety. Anonimowy autor, zapewne duchowny pochodzący z Mazowsza, zredagował polski żywot Aleksego w formie wierszowanej (niemal połowa wersów to ośmiozgłoskowce), w oparciu o jeden z nieznanych bliżej przekazów, których setki krążyło wówczas po Europie. Średniowieczną popularność legendy tłumaczy zarówno żywy od X stulecia rozkwit kultu św. Aleksego, jak również ideowa i literacka atrakcyjność opowieści o heroicznym ascecie.
Pierwotna wersja legendy o "Świętym Księciu" powstała w Syrii w 2. połowie V wieku jako wyraz kształtowania się nowych, ascetyczno-pustelniczych wzorców doskonałości chrześcijańskiej.
W najstarszych wersjach bohater legendy zwany jest "Mężem Bożym", w późniejszych zaś przeróbkach greckich i łacińskich - Aleksym (gr. alexis - opieka, wspomożenie). Jest on więc w istocie postacią anonimową, więcej - na poły legendarną. Jego żywot urzeczywistnia ideał świętości tzw. wyznawcy - człowieka stanu świeckiego, który całym swoim życiem dąży do świętości zachowując bezwzględną wierność nakazom Chrystusa.
Jak głosi syryjska opowieść o Mężu Bożym, miał on wieść żywot w Edessie jako żebrak zbierający przed kościołem jałmużnę, którą rozdawał potem innym ubogim. Przed śmiercią wyjawił kościelnemu, że jest synem zamożnego Rzymianina, a z domu uciekł, by uniknąć zaplanowanego przez ojca małżeństwa. Ta nieskomplikowana opowieść rozprzestrzeniła się wkrótce po całej Europie, obrastając stopniowo w nowe, legendarne szczegóły. W wieku X kult św. Aleksego pojawił się w Rzymie, a stąd zaczął promieniować na całą Europę.
W oparciu o łacińską, kanoniczną (a więc uznaną przez Kościół za oficjalną) wersję żywotu św. Aleksego powstały wkrótce liczne jego tłumaczenia i przeróbki na języki narodowe: we Włoszech, Francji, Niemczech, na Słowiańszczyźnie. W Polsce kult Aleksego zaszczepił zapewne już w X stuleciu św. Wojciech, a o jego dalszym u nas rozwoju świadczy najdobitniej poświęcenie jednej z najwspanialszych romańskich świątyń - kolegiaty w Tumie pod Łęczycą - Matce Bożej i św. Aleksemu (w XII wieku).
Równie wymownym, choć o wiele późniejszym świadectwem kultu świętego ascety w średniowiecznej Polsce jest rodzima wersja legendy. Pośród dawniejszych historyków literatury nie cieszyła się ona zbyt dobrą opinią - zarówno jako dzieło literackie, jak i z uwagi na propagowany wzorzec życia. Tak np. Julian Krzyżanowski uważał ją za "ponury produkt klasztornej kultury syryjskiej", zaś Stefan Wierczyński zarzucał polskiej przeróbce "brak oryginalności i natchnienia, wzniosłości i uczuciowości, niski poziom poetycki, chropowatość stylu i języka" itp. Dyskredytacja wartości ideowej i literackiej utworu szła często w parze z instrumentalnym jego traktowaniem w szkole; np. podręczniki licealne z lat 50-tych zalecały nauczycielowi takie poprowadzenie analizy legendy, by "uczniowie mogli dojść do wniosku, że ascetyczne życie Aleksego na nic się nie przydało, było raczej źródłem nieszczęść, troski jego bliźnich - żony, rodziców". Opinie tego rodzaju należą już na szczęście do przeszłości. Badania ostatnich lat udowodniły, że polska Legenda nie tylko kryje w sobie autentyczne walory ideowo-religijne, ale także posiada niepoślednią wartość literacką.
Tekst "Legendy o św. Aleksym"

Aleksy Boży (jeszcze o życiu, kulcie ...)

Do początku

Święty, Aleksy Wyznawca, Człowiek Boży, święty mnich
Aleksy Wyznawca zwany Człowiekiem Bożym, cs. Prepodobnyj Aleksiej, czełowiekiej Bożij (ur. ok. 360, zm. w V w.) - święty (na Wschodzie uznany za błogosławionego szaleńca Bożego) Kościoła katolickiego i prawosławnego, bohater średniowiecznego utworu hagiograficznego Legenda o świętym Aleksym.
Życie
Urodził się w 360 r. w Rzymie w rodzinie bogobojnych rzymskich patrycjuszy: Eufemiusza, który był senatorem i Agleidy (Agle). Od wczesnych lat ojciec Aleksego wyróżniał się dobrocią, był miłosierny dla chorych i cierpiących, codziennie urządzał u siebie w domu trzy specjalne stoły: dla sierot i wdów, dla podróżników i dla ubogich, przy których ich gościł. Rodzice długo musieli czekać dziecka i to właśnie sprawiało, że czuli się nieszczęśliwi. Lecz czcigodna Agleida nie traciła nadziei - i usłyszał ją Bóg, posyłając im syna. Ojciec nazwał niemowlę Aleksy (w tłumaczeniu z greki - obrońca). Święty Aleksy rósł będąc zdrowym dzieckiem, dobrze i pilnie się uczył. Kiedy zaś on osiągnął pełnoletność, Eufemiusz wraz z Agleidą zdecydowali się go ożenić. Wybrali dla syna dziewczynę cesarskiej krwi, bardzo ładną i bogatą, ale po ślubie, tuż przed nocą poślubną Aleksy uciekł z domu. Wsiadł na statek i popłynął do Ziemi Świętej, skąd udał się do miasta Edessa.
Rodzice wszędzie szukali syna lecz nie mogli go odnaleźć. Tymczasem młodzieniec wybrał sobie inną drogę życia - żebractwo. Prowadząc przy miejscowej świątyni życie nędzarza przestrzegał ścisłego postu i w każdą niedzielę przystępował do sakramentu Eucharystii. Wszystko, co otrzymywał od innych, natychmiast rozdawał potrzebującym, sam zaś żywił się jedynie chlebem i wodą i to tylko w takich ilościach, by nie umrzeć z głodu.
Po siedemnastu latach Aleksy wsiadł na statek płynący do Tarsu, który jednak zgodnie z Wolą Bożą wiatry przygnały do jego ojczyzny. Tu, nie rozpoznany przez nikogo żebrak, spędził u progu rodzinnego domu następne szesnaście lat. Przeczuwając zbliżającą się śmierć, opisał własne życie w liście i w 411 r. zasnął snem wiecznym. Dopiero wówczas rodzice i żona świętego dowiedzieli się, kto żył tuż obok nich przez tak wiele lat.
Po śmierci z ciała świętego zaczęła wydzielać się przyjemna woń i wonna mirra. Przez cały tydzień przybywający do grobu zmarłego otrzymywali uleczenie od chorób. Pochowano go w świątyni św. Bonifacego.
W 1216 r. stwierdzono, że ciało świętego Aleksego nie uległo rozkładowi. Na miejscu, gdzie zostało złożone, wzniesiono wówczas wspaniałą świątynię.
Kult
W średniowieczu św. Aleksy był postacią bardzo popularną w średniowiecznej literaturze i sztuce scenicznej w Europie i Północnej Afryce. Uchodził za patrona ubogich, żebraków i pielgrzymów. Napisany o nim poemat jest jednym z najstarszych zabytków językowych we Francji. Pojawia się również wcześnie m.in. w tekstach niemieckich i polskich - "Legenda o św. Aleksym" (XV w.). Na miejscu jego domniemanego domu w Awentynie jeszcze w średniowieczu wzniesiono klasztor benedyktyński i wspaniałą bazylikę pod wezwaniem świętego. Obecna bazylika św. Aleksego pochodzi z XVII w. i należy do najpiękniejszych kościołów rzymskich.
Patronat
Jest patronem licznych zakonów, a także ubogich, pielgrzymów, wędrowców, żebraków. Jest orędownikiem podczas trzęsienia ziemi, suszy, złej pogody, w czasie epidemii i plag. Święty uważany jest za patrona rybaków. Wierni modlą się również do niego o to, by pomógł im pozbyć się grzechu dumy i wyniosłości. Powstały nawet rodziny zakonne pod jego patronatem: bracia aleksjanie, siostry aleksjanki (XIV w.), Kongregacja Sióstr Najświętszego Serca Jezusa i Maryi (XIX w.). Czczony jest głównie w bizantyjskim obszarze kulturowym oraz Rosji.
Dzień obchodów
Kościół katolicki wspomina świętego 17 lipca, z kolei prawosławny 17/30 marca, tj. 30 marca wg kalendarza gregoriańskiego.
Ikonografia
W ikonografii wschodniej postać św. Aleksego przedstawiana jest podobnie jak św. Jana Chrzciciela. Ma długie, kasztanowe włosy, rozłożone pasemkami na barkach oraz podobnie wyglądającą krótką brodę. Ubrany jest w sięgającą za kolana, ciemnozieloną sutannę. Nogi ma bose, a ręce złożone na piersiach w kształcie krzyża. W niektórych przedstawieniach święty trzyma zwój z napisem:"Oto ten, który pozostawił ojca i matkę, żonę, rodzinę i przyjaciół, wsie i majątki". W tradycji zachodniej święty przedstawiany jest często w ubiorze pustelnika lub pielgrzyma, jako postać leżąca pod schodami. Za atrybuty ma tu: księgę, kij pielgrzyma, schody i zwój.

Miejsca kultu w Polsce (dzisiaj)

Do początku

TUM - archikolegiata NMP i św. Aleksego

Do początku

Płock - Nowe Trzepowo

Do początku

Nowe Trzepowo - wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie płockim, w gminie Stara Biała.
Parafia św. Aleksego

W 2010 roku parafia św. Aleksego w Nowym Trzepowie (Płock) obchodzi swoje 600-lecie. Powstała prawdopodobnie w roku, w którym odbyła się bitwa pod Grunwaldem, czyli 1410, erygowana przez bp. Jakuba z Korzkwi. Zabytkowy, drewniany kościół wzniesiono w XV-XVI wieku, a w XVIII wieku gruntownie go przebudowano - dobudowano wówczas prezbiterium i kaplicę Niepokalanego Poczęcia NMP. Po raz ostatni remontowany był w latach 60-tych XX wieku. We wnętrzu kościoła znajduje się ambona (z XVIII wieku), barokowy ołtarz (z około 1740 roku), wewnątrz ołtarza barokowy krucyfiks, barokowe tabernakulum, a także malowany na desce (z 1906 roku) obraz św. Aleksego. Obok kościoła stoi drewniana dzwonnica, a za kościołem pomnik Mateusza Talbota - alkoholika, który jest prekursorem działalności na rzecz Anonimowych Alkoholików. Mateusz Talbot, irlandzki asceta, jest kandydatem na świętego. Na pomniku widnieje napis: "Przede wszystkim muszę wziąć pod uwagę interes duszy".
Ciekawostki (w tym Park Pamięci Ofiar Katastrofy Smoleńskiej)!

OPOLE

Do początku

Kościół św. Aleksego w Opolu (ul. Szpitalna 17/23 – blisko katedry) został zbudowany po 1421 r. razem z pobliskim szpitalem (obecnie klasztor i dom opieki Caritas) z fundacji biskupa Jana Kropidły; w 1691 r. gotycką świątynię przekształcono, obecnie wystrój barokowy. W 1739 roku szpital doszczętnie spłonął, w latach 1865-1866 wzniesiono szpital, jaki znamy obecnie. Wewnątrz kościoła znajdują się m.in. zabytkowe organy z klasztoru w Czarnowąsach.

PONIKIEW

Do początku

Ponikiew jest położona we wschodniej części Beskidu Małego, w dolinie potoku Ponikiewka, stanowiącego prawy dopływ rzeki Skawy. Dolina Ponikiewki ograniczona jest od północy grzbietem Bliźniaków i Łysej Góry, od południa i zachodu głównym grzbietem Beskidu Małego opadającego od Gronia Jana Pawła II przez Magurkę Ponikiewską w stronę doliny Skawy.
Powierzchnia wsi obejmuje 1650 ha, co stanowi 14% gminy Wadowice. 69% powierzchni Ponikwi zajmują lasy i grunty leśne, użytki rolne stanowią 26% powierzchni miejscowości, a tereny zabudowane 2% (2008).
Na terenie Ponikwi zlokalizowanych jest 30 obiektów o charakterze zabytkowym, w większości nie objęte nadzorem konserwatorskim, w tym murowanego kościół katolicki pod wezwaniem św. Aleksego, zbudowany w latach 1853-1858.
Kościół parafialny zbudowany jest w stylu austriackim na planie wydłużonego prostokąta. Wnętrze jego jest jednonawowe, o trzech przęsłach, nakrytych sklepieniami beczkowymi. Prezbiterium jest bardzo płytkie i wąskie, nakryte sklepieniem kolebkowym, na którym namalowany jest przepiękny fresk Trójcy Świętej. Za prezbiterium znajduje się zakrystia. Zwiedzając kościół, warto zwrócić uwagę na elewację zewnętrzną kościoła z ryzolitem o skośnych ściankach bocznych, która to elewacja rozczłonowana jest pilastrami. Fasada wieży, choć niewielka, zbudowana jest w formie czworościennej. Hełm wieży składa się z niskiego dachu namiotowego i nasadzonej na niego bani z kulą i krzyżem. Ma charakter monumentalny.
Skłóconą wieś ks. Aleksy Bocheński, proboszcz wadowicki, w 1847 r. starał się pogodzić i zachęcić do budowy kościoła różnymi sposobami i argumentami. Jednym z takich sposobów, świadczących o jego wielkich umiejętnościach duszpasterskich, a zarazem odzwierciadlających jego niezwykłą wyobraźnię, zdolności oratorskie, które pozwoliły zjednoczyć wieś, była opowiedziana legenda o świętym Aleksym - przekazywana później bardzo długo. Było to ziarno, które zaowocowało w następnym roku poświęceniem kamienia węgielnego pod mający powstać kościół filialny w Ponikwi. I tak oto, po 70 latach próśb i błagań, nadszedł dzień, kiedy to w dniu 22 października 1852 r. ksiądz Aleksy Bocheński, podejmuje ostateczną decyzję dotyczącą budowy filialnego kościoła w Ponikwi. Wkrótce potem ks. A. Bocheński z przedstawicielami gromady wybrali ponownie miejsce pod budowę kościoła oraz parcelę na ogród i plebanię dla księdza.

PRZEDBÓRZ

Do początku

Przedbórz - miasto w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim, położone na Wyżynie Przedborskiej, nad rzeką Pilicą. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Przedbórz. Według danych z 2010 roku miasto liczyło 4076 mieszkańców.
Kościół św. Aleksego (1278 r.) rozbudowany w 1341 i 1659 r. znajdujący się na wzgórzu nieopodal rynku.

OLEKSIN

Do początku

Oleksin – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie siedleckim, w gminie Kotuń. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego. Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Aleksego należącej do dekanatu Grębków w diecezji siedleckiej. Założona jako miasto w 1557, za zgodą Zygmunta Augusta, przez Stanisława, Jana i Mikołaja synów Aleksego Bojemskiego. Na cmentarzu znajduje się grobowiec malarza Januarego Suchodolskiego.
  • Parafia Św. Aleksego; Oleksin 21, 08-130 Kotuń; tel: (25) 631-71-19
  • PKS - 3 km (Bojmie); PKP - 1,5 km (Sosnowe)
  • Dekanat: grębkowski
  • Liczba wiernych: 2 189
  • Inne wyznania: 30
  • Odpusty: św. Aleksego, św. Mikołaja
  • Cmentarze grzebalne: przy kościele
  • Księgi metrykalne: od 1877
Pierwotny kościół drewniany, wybudowany w 1545 r. przez Aleksego Boimskiego; w dwa lata później biskup poznański, Benedykt Izbiński, utworzył parafię. Kościół początkowo obsługiwali zakonnicy z Bojmia. Następnie w 1926 r. ks. Marceli Weiss, ówczesny proboszcz, kościół gruntownie odrestaurował i powiększył. Obecny kościół parafialny drewniany, wybudowany w 1945 r. Bez wyraźnych cech stylowych.

Św. Aleksy - metropolita Kijowa i Wszechrusi

Do początku

Urodził się między 1293 i 1298 r. w znanej bojarskiej rodzinie. Jego ojcem chrzestnym był przyszły książę Iwan Kalita. W wieku dwunastu lat chłopiec miał od Boga widzenie, w którym objawione mu zostało, iż zostanie pasterzem duchowym wielu owiec. Od tej pory jego charakter zmienił się, stał się cichy, milczący, chętnie czytał księgi cerkiewne. W wieku dwudziestu lat Aleksy wstąpił do Monasteru Bogojawleńskiego w Moskwie. Mając czterdzieści lat został biskupem włodzimierskim. W 1354 r. pojechał do Konstantynopola, gdzie wyświęcono go na metropolitę kijowskiego i włodzimierskiego. Wieść o darze czynienia przez niego cudów dotarła do Złotej Ordy. Wezwano go tam, aby uzdrowił żonę chana o imieniu Tajduła, co też się stało. W nagrodę otrzymał ziemię w granicach moskiewskiego Kremla, gdzie zbudowano Monaster Czudow. Metropolita Aleksy położył znaczne zasługi w jednoczeniu ziem ruskich przez Moskwę. Dokonał reformy monasterów żeńskich, uniezależniając je od męskich, przełożył Ewangelię z języka greckiego na staro-cerkiewno-słowiański. Pozostawił po sobie liczne przekłady i pouczenia. Zmarł w 1378 r. Jego relikwie spoczęły w Monasterze Czudow, skąd przeniesiono je do soboru Bogojawleńskiego w Moskwie, gdzie znajdują się do dnia dzisiejszego. Kult świętego ogranicza się do obszaru Rosji i państw ościennych, lecz wciąż jest bardzo żywy. Wierni modlą się do św. Aleksego w chorobach oczu, szczególnie o przywrócenie wzroku. W wyobrażeniach pojedynczych święty przedstawiany jest w bogatych szatach metropolity z białym kłobukiem na głowie. Ma długą, siwą, rozdwajającą się u dołu brodę. Prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma Ewangelię. Najczęściej spotykamy go na ikonach "Soboru pięciu świętych hierarchów moskiewskich", na których najczęściej znajduje się w centrum. Spotykane są również ikony przedstawiające świętego w trumnie, otoczonej przez trzymającego otwartą księgę biskupa, diakona z kadzidłem i kilku brodatych starców-mnichów. Aleksy był kanonizowany przez Rosyjski Kościół Prawosławny w 1448.
 
Cerkiew pw. św. Aleksego przy ulicy Ekaterynburskiej w Łodzi, obecnie rzymskokatolicki kościół garnizonowy pw. św. Jerzego w Łodzi przy ulicy Jerzego 9. Cerkiew została zbudowana w latach 1895 - 1896 według projektu architekta miejskiego Franciszka Chełmińskiego. Świątynię poświęcono 27 listopada 1896 roku. Fundatorami budowy byli najwięksi łódzcy fabrykanci.

Do początku



Słowo na dzisiaj

J 18, 1 – 19, 42 | + – słowa Chrystusa E. – słowa Ewangelisty I. – słowa innych osób pojedynczych T. – słowa kilku osób lub tłumuPojmanie Jezusa E. Po wieczerzy Jezus wyszedł z uczniami swymi za...

Używamy plików cookies, aby serwis działał lepiej. Dowiedz się więcej, jak zarządzać plikami cookies.